Contexten en functies
De restitutie van de context van de maskerpraktijken staat centraal in de missies van het Museum. Carnavals, maskerfeesten, begravenis- of initiatierites, seizoengebonden rites … het masker verschijnt in tal van contexten. Bovendien zijn de laatst genoemde niet altijd exclusief. Is het carnaval in Europa niet tegelijk een seizoensgebonden ritus en een maskerfeest ? In Afrika kunnen maskers die tijdens initiatierites worden gedragen bijvoorbeeld ook ter gelegenheid van begrafenisceremonies optreden. In Azië zijn er bepaalde gemaskerde dansen die tegelijk ter vermaak dienen en voorouders of mythische helden belichamen. Gezien deze veelheid waarvan wij hier alleen een paar voorbeelden noemen, zijn pogingen tot categorisatie vergeefs.
Maskers (en in de brede zin kostuums) kunnen menselijke wezens (volwassenen of kinderen, mannen of vrouwen), dieren, hybride of mythologische wezens, godheden, voorouders, plantgeesten enzovoort verbeelden. De functies van de maskerpraktijken kunnen bijvoorbeeld ludiek, decoratief, karthartiek, apotropaïsch, verzoenend of preventief zijn. Bovendien vinden ze plaats onder veelerlei omstandigheden : in het openbaar of in het geheim ; ze kunnen profaan, feestelijk of collectief zijn, een intimistische sfeer hebben, stil of luid zijn enzovoort.
Het masker en de praktijk die ermee in verband staat kunnen op verschillende manieren de regelen van de maatschappij waartoe ze behoren beïnvloeden. Ze spelen soms de rol van een uitlat. Dit is het geval voor tal van carnavals. Maar het masker speelt ook een sociale rol, bijvoorbeeld in bepaalde initiatierites waar gemaskerde wezens (vaak vooroudergeesten) de jongen instrueren doordat ze hen de sociale regelen bijbrengen opdat ze volledige leden van de gemeenschap worden. Anderzijds kan het masker (altijd in ruime zin) ook een magische doeltreffendheid hebben. Het masker wordt soms beschouwd als de belichaming van een bovennatuurlijke macht en geeft zijn drager de mogelijkheid om een geest te verpersoonlijken. Die ageert op magische manier op de gemeenschap waaruit ze voorkomt. Deze geest kan voor gezondheid, geluk of welstand zorgen, maar ook ten oorlog trekken of vijanden aanvallen of doden. Deze magische doeltreffendheid houdt soms verband met de totemisme. De geesten die door de maskers worden gepersonificeerd zijn in dit geval mythische helden of voorouders van de clans of the lignages.
